ကမာၻေပၚတြင္ သံုးစြဲလ်က္ရႇိၾကသည့္ ဘာသာစကားေပါင္း ၆၉၀၀ ခန္႕အနက္ ၂၅၀၀ ခန္႕သည္ ေပ်ာက္ကြယ္လု အႏၲရာယ္အတြင္း က်ေရာက္လ်က္ရႇိသည္ဟု ယူနက္စကိုမႇ ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၁၉ ရက္ေန႕တြင္ ထုတ္ျပန္ေသာ မႇတ္တမ္းမ်ားအရ သိရႇိရသည္။
ဘာသာစကားမ်ား တိမ္ျမဳပ္ေပ်ာက္ကြယ္ရသည့္ အဓိကအေၾကာင္းရင္းႏႇစ္ခုမႇာ ၿမိဳ႕ျပမ်ားႏႇင့္ တစ္နယ္တစ္ေက်း သို႕ ေရႊ႕ေျပာင္းအေျခခ်ျခင္းႏႇင့္ ဘာသာစကားႀကီးမ်ား၏ လႊမ္းမိုး၀ါးၿမိဳမႈေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု ပညာရႇင္တို႕႔က သံုး သပ္သည္။ လူအမ်ားသည္ ပို၍အားေကာင္းေသာ စုဖြဲ႕မႈမ်ားသို႕ ၀င္ေရာက္လာျခင္းႏႇင့္အတူ ေဒသအလိုက္ ကြဲျပားျခားနားသည့္ မိခင္ဘာသာစကားမ်ားမႇာ တိမ္ျမဳပ္သြားသည္။ ေက်းလက္မႇ ၿမိဳ႕ျပသို႕ကူးေျပာင္း အေျခခ်မႈ မ်ားလာသည္ႏႇင့္အမွ် မိမိတို႕ေဒသ၊ လူမ်ဳိး၏ဘာသာစကားကို စြန္႕လႊတ္လိုက္ရကာ အမ်ားသံုးေသာဘာသာ စကားကို သံုးစြဲလိုက္ရသည္။
ေနာက္တစ္ခ်က္မႇာ ဘာသာစကားႀကီးမ်ားျဖစ္ေသာ အဂၤလိပ္၊ ျပင္သစ္၊ စပိန္ဘာသာစကားမ်ားကို လူအမ်ားႏႇင့္ ဆက္ဆံရာတြင္ လက္ခံသံုးစြဲလာရျခင္းႏႇင့္အတူ မိခင္ဘာသာစကားတျဖည္းျဖည္း ေပ်ာက္ကြယ္လာရျခင္း ျဖစ္ သည္။
အိႏိၵယႏိုင္ငံတြင္ ေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါးဘာသာစကားေပါင္း ၁၉၆ မ်ဳိး၊ အေမရိကတြင္ ၁၉၂ မ်ဳိးႏႇင့္ အင္ဒိုနီးရႇား တြင္ ၁၄၇ မ်ဳိးရႇိသည္။ ယခု လက္ရႇိအခ်ိန္တြင္ လူတစ္ဒါဇင္ေအာက္နည္းေသာ သူမ်ားသာလွ်င္ တတ္ကြၽမ္းေတာ ့ေသာ ဘာသာစကားေပါင္း ၁၉၉ မ်ဳိးရႇိၿပီး Karaim ဘာသာစကားကိုတတ္ကြၽမ္းသူမႇာ ယူကရိန္းႏိုင္ငံတြင္ ေျခာက္ဦး၊ Wichitaဘာသာစကားတတ္ကြၽမ္းသူမႇာ အေမရိကရႇိ အုတ္ကလာဟိုးမားျပည္နယ္တြင္ ၁၀ ဦးႏႇင့္ Lengilu ဘာသာစကား တတ္ကြၽမ္းသူမႇာ အင္ဒိုနီးရႇားႏိုင္ငံတြင္ ေလးဦးသာက်န္ရႇိေတာ့ၿပီး အျခားေသာ ဘာသာ စကား ၁၇၈ မ်ဳိးမႇာ တတ္ကြၽမ္းသူ ၁၀ ဦးမႇ ၁၅၀ ဦးခန္႕သာ ရႇိသည္ဟု သိရႇိရသည္။
ဘာသာစကားကြဲျပားမႈမ်ားစြာရႇိေသာ အိႏိၵယႏႇင့္အေမရိကတို႕ကဲ့သို႔ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဘာသာစကား ေပ်ာက္ ကြယ္မႈအႏၲရာယ္ကို ပိုမိုႀကီးမားစြာရင္ဆိုင္ရဖြယ္ရႇိသည္ဟု ၾသစေၾတးလ်လူမ်ိဳး ဘာသာေဗဒကြၽမ္းက်င္ပညာရႇင္ ခရစၥတိုဖာမို႕စ္လီ ဦးေဆာင္သည့္ ကြၽမ္းက်င္ပညာရႇင္ ၂၅ ဦး ပါ၀င္ေသာ သုေတသနအဖြဲ႕က မႇတ္ခ်က္ခ်ခဲ့ သည္။
ယူနက္စကိုမႇ ထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားအရ တိမ္ေကာေပ်ာက္ကြယ္ဖြယ္ရႇိေသာ ဘာသာစကားေပါင္း ၅၃၈ မ်ဳိး၊ တိမ္ ေကာရန္ျဖစ္ႏိုင္ေျခအမ်ားဆံုးရႇိေသာ ဘာသာစကားေပါင္း ၅၀၂ မ်ဳိး၊ လံုး၀တိမ္ေကာသြားမည့္ အေရအတြက္မႇာ ၆၃၂ မ်ဳိး ႏႇင့္ ၆၀၇ မ်ဳိးေသာ ဘာသာစကားတို႕သည္ လံုျခံဳစိတ္ခ်ရဖြယ္မရႇိဟု ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ ဆဲလ္တစ္ဘာသာစကားတစ္မ်ဳိးျဖစ္ေသာ ေကာနစ္ရႇ္ႏႇင့္ ကယ္လီဖိုးနီးယားရႇိ ဆီရႇီးဘာသာစကားမ်ားမႇာ ေပ်ာက္ ကြယ္လုအႏၲရာယ္မႇ လြတ္ေျမာက္ဖြယ္ရႇိသည္ဟု သိရႇိရသည္။ တတ္ကြၽမ္းသူတစ္ဦးသာလွ်င္ရႇိေတာ့သည့္ ဘာ သာစကားမ်ားမႇာ Wintu-Nomlaki၊ Livonian၊ Yahgan ႏႇင့္ Kaixna တို႕ ျဖစ္သည္။ ကမာၻေပၚတြင္ တိမ္ေကာ ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ေသာ ဘာသာစကားေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ ရႇိခဲ့သည္။
Ref: AFP
ဘာသာစကားမ်ား တိမ္ျမဳပ္ေပ်ာက္ကြယ္ရသည့္ အဓိကအေၾကာင္းရင္းႏႇစ္ခုမႇာ ၿမိဳ႕ျပမ်ားႏႇင့္ တစ္နယ္တစ္ေက်း သို႕ ေရႊ႕ေျပာင္းအေျခခ်ျခင္းႏႇင့္ ဘာသာစကားႀကီးမ်ား၏ လႊမ္းမိုး၀ါးၿမိဳမႈေၾကာင့္ျဖစ္သည္ဟု ပညာရႇင္တို႕႔က သံုး သပ္သည္။ လူအမ်ားသည္ ပို၍အားေကာင္းေသာ စုဖြဲ႕မႈမ်ားသို႕ ၀င္ေရာက္လာျခင္းႏႇင့္အတူ ေဒသအလိုက္ ကြဲျပားျခားနားသည့္ မိခင္ဘာသာစကားမ်ားမႇာ တိမ္ျမဳပ္သြားသည္။ ေက်းလက္မႇ ၿမိဳ႕ျပသို႕ကူးေျပာင္း အေျခခ်မႈ မ်ားလာသည္ႏႇင့္အမွ် မိမိတို႕ေဒသ၊ လူမ်ဳိး၏ဘာသာစကားကို စြန္႕လႊတ္လိုက္ရကာ အမ်ားသံုးေသာဘာသာ စကားကို သံုးစြဲလိုက္ရသည္။
ေနာက္တစ္ခ်က္မႇာ ဘာသာစကားႀကီးမ်ားျဖစ္ေသာ အဂၤလိပ္၊ ျပင္သစ္၊ စပိန္ဘာသာစကားမ်ားကို လူအမ်ားႏႇင့္ ဆက္ဆံရာတြင္ လက္ခံသံုးစြဲလာရျခင္းႏႇင့္အတူ မိခင္ဘာသာစကားတျဖည္းျဖည္း ေပ်ာက္ကြယ္လာရျခင္း ျဖစ္ သည္။
အိႏိၵယႏိုင္ငံတြင္ ေပ်ာက္ကြယ္လုနီးပါးဘာသာစကားေပါင္း ၁၉၆ မ်ဳိး၊ အေမရိကတြင္ ၁၉၂ မ်ဳိးႏႇင့္ အင္ဒိုနီးရႇား တြင္ ၁၄၇ မ်ဳိးရႇိသည္။ ယခု လက္ရႇိအခ်ိန္တြင္ လူတစ္ဒါဇင္ေအာက္နည္းေသာ သူမ်ားသာလွ်င္ တတ္ကြၽမ္းေတာ ့ေသာ ဘာသာစကားေပါင္း ၁၉၉ မ်ဳိးရႇိၿပီး Karaim ဘာသာစကားကိုတတ္ကြၽမ္းသူမႇာ ယူကရိန္းႏိုင္ငံတြင္ ေျခာက္ဦး၊ Wichitaဘာသာစကားတတ္ကြၽမ္းသူမႇာ အေမရိကရႇိ အုတ္ကလာဟိုးမားျပည္နယ္တြင္ ၁၀ ဦးႏႇင့္ Lengilu ဘာသာစကား တတ္ကြၽမ္းသူမႇာ အင္ဒိုနီးရႇားႏိုင္ငံတြင္ ေလးဦးသာက်န္ရႇိေတာ့ၿပီး အျခားေသာ ဘာသာ စကား ၁၇၈ မ်ဳိးမႇာ တတ္ကြၽမ္းသူ ၁၀ ဦးမႇ ၁၅၀ ဦးခန္႕သာ ရႇိသည္ဟု သိရႇိရသည္။
ဘာသာစကားကြဲျပားမႈမ်ားစြာရႇိေသာ အိႏိၵယႏႇင့္အေမရိကတို႕ကဲ့သို႔ေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဘာသာစကား ေပ်ာက္ ကြယ္မႈအႏၲရာယ္ကို ပိုမိုႀကီးမားစြာရင္ဆိုင္ရဖြယ္ရႇိသည္ဟု ၾသစေၾတးလ်လူမ်ိဳး ဘာသာေဗဒကြၽမ္းက်င္ပညာရႇင္ ခရစၥတိုဖာမို႕စ္လီ ဦးေဆာင္သည့္ ကြၽမ္းက်င္ပညာရႇင္ ၂၅ ဦး ပါ၀င္ေသာ သုေတသနအဖြဲ႕က မႇတ္ခ်က္ခ်ခဲ့ သည္။
ယူနက္စကိုမႇ ထုတ္ျပန္ခ်က္မ်ားအရ တိမ္ေကာေပ်ာက္ကြယ္ဖြယ္ရႇိေသာ ဘာသာစကားေပါင္း ၅၃၈ မ်ဳိး၊ တိမ္ ေကာရန္ျဖစ္ႏိုင္ေျခအမ်ားဆံုးရႇိေသာ ဘာသာစကားေပါင္း ၅၀၂ မ်ဳိး၊ လံုး၀တိမ္ေကာသြားမည့္ အေရအတြက္မႇာ ၆၃၂ မ်ဳိး ႏႇင့္ ၆၀၇ မ်ဳိးေသာ ဘာသာစကားတို႕သည္ လံုျခံဳစိတ္ခ်ရဖြယ္မရႇိဟု ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ ဆဲလ္တစ္ဘာသာစကားတစ္မ်ဳိးျဖစ္ေသာ ေကာနစ္ရႇ္ႏႇင့္ ကယ္လီဖိုးနီးယားရႇိ ဆီရႇီးဘာသာစကားမ်ားမႇာ ေပ်ာက္ ကြယ္လုအႏၲရာယ္မႇ လြတ္ေျမာက္ဖြယ္ရႇိသည္ဟု သိရႇိရသည္။ တတ္ကြၽမ္းသူတစ္ဦးသာလွ်င္ရႇိေတာ့သည့္ ဘာ သာစကားမ်ားမႇာ Wintu-Nomlaki၊ Livonian၊ Yahgan ႏႇင့္ Kaixna တို႕ ျဖစ္သည္။ ကမာၻေပၚတြင္ တိမ္ေကာ ေပ်ာက္ကြယ္ခဲ့ေသာ ဘာသာစကားေပါင္း ၂၀၀ ေက်ာ္ ရႇိခဲ့သည္။
Ref: AFP
No comments:
Post a Comment